Image-default

Sua Eselensia Vise Ministru Komersiu no Industria Sr. Augusto Jรบnior Trindade partisipa Konsellu Ministrus iha quarta feira ohin.

Sua Eselensia Vise Ministru Komersiu no Industria Sr. Augusto Jรบnior Trindade partisipa Konsellu Ministrus iha quarta feira ohin.

Rezultadu Konsellu Ministrus mak tuir mai ne'e.

Komunikadu Imprensa

Sorumutu Konsellu Ministrus nian iha loron 9 fulan-abril tinan 2025

Konsellu Ministrus halaโ€™o sorumutu iha Palรกsiu Governu, Dili, no aprova projetu Dekretu-Lei, neโ€™ebรฉ aprezenta hosi Ministra Finansas, Santina Josรฉ Rodrigues F. Viegas Cardoso, ba revogasaun Dekretu-Lei n. 72/2022, loron 19 fulan-outubru, kona-ba Rejime Jurรญdiku ba Parseria Pรบbliku Privada Servisus Diagnรณstiku nian.

Haree ba ezekusaun hosi projetu neโ€™ebรฉ relasiona ho Parseria Pรบbliku-Privada hasoru atrazu no difikuldade institusionรกl sira, Governu deside atu avalia no hasai filafali projetu neโ€™e hosi inisiativa prioritรกria sira, desizaun neโ€™e formaliza ona hosi Konsellu Administrasaun Fundu Infraestrutura nian (CAFI, sigla iha lian portugรฉs). Neโ€™ebรฉ konsidera katak projetu neโ€™e kansela tiha ona definitivamente, revogasaun Dekretu-Lei n. 72/2022 neโ€™e presiza atu hasai dรบvida interpretativa, garante seguransa jurรญdika no halakon regra sira neโ€™ebรฉ la aplikavel ona.

*****

Aprova mรณs projetu Proposta Lei, neโ€™ebรฉ aprezenta hosi Ministru Justisa, Sรฉrgio de Jesus Fernandes da Costa Hornai, kona-ba alterasaun daruak ba Lei n. 7/2022, loron 19 fulan-maiu, neโ€™ebรฉ aprova Estatutu Ministรฉriu Pรบbliku nian.

Objetivu hosi Proposta Lei ida-neโ€™e mak atu introdรบs norma ida iha dispozisaun tranzitรณria no finรกl, neโ€™ebรฉ sei permite katak Prokuradoria-Jerรกl Repรบblika, liuhosi ninia รณrgaun jestaun no dixiplina, bele nomeia majistradu sira neโ€™ebรฉ, toโ€™o kria kondisaun adekuada sira, seidauk iha kategoria ka klase neโ€™ebรฉ prevee iha Estatutu, hodi okupa kargu sira Inspetรณr Koordenadรณr Ministรฉriu Pรบbliku no Prokuradรณr Repรบblika Koordenadรณr nian.

To'o realizasaun konkursu no promosaun majistradu ba kategoria Prokuradรณr Repรบblika Rekursu, alterasaun ida-ne'e sei permite mรณs kargu sira neโ€™ebรฉ ezije kategoria ida neโ€™e tuir Estatutu, bele nomeia Prokuradรณr Repรบblika Klase da-1.

Alterasaun ida-neโ€™e sei posibilita mรณs katak Prokuradoria-Jerรกl Repรบblika, liuhosi ninia รณrgaun jestaun no dixiplina nian, tuir Konstituisaun Repรบblika, realiza konkursu hodi hetan asesu ba kategoria Prokuradรณr Repรบblika Rekursu nian.

*****

Konsellu Ministrus aprova mรณs projetu Dekretu Governu, neโ€™ebรฉ aprezenta hosi Ministru Administrasaun Estatรกl, Tomรกs do Rosรกrio Cabral, neโ€™ebรฉ regula serimรณnia hasaโ€™e no hatรบn Bandeira Nasionรกl iha serimรณnia ofisiรกl komemorativa sira ba Proklamasaun no Restaurasaun Independรฉnsia Nasionรกl.

Projetu Dekretu Governu ida-neโ€™e ho objetivu atu estabelese sistematikamente normas ba serimรณnia hasaโ€™e no hatรบn Bandeira Nasionรกl, hodi garante ninia ezekusaun ho dignidade, rigรณr no uniformidade durante serimรณnia sira neโ€™ebรฉ selebra Proklamasaun Independรฉnsia Nasionรกl, iha loron 28 fulan-Novembru tinan 1975, no Restaurasaun Independรฉnsia Nasionรกl, iha loron 20 fulan-Maiu tinan 2002.

Dekretu neโ€™e kria Korpu Hasae Bandeira Nasionรกl (CIBN, sigla iha lian portugรฉs), neโ€™ebรฉ kompostu hosi estudantes ensinu sekundรกriu, feto no mane, neโ€™ebรฉ sei responsavel ba ezekusaun tรฉknika no simbรณlika hosi aktu hirak-neโ€™e. Define mรณs regras atu halaโ€™o serimรณnia sira, estabelese kritรฉrius ba selesaun membrus CIBN nian, determina insentivus finanseirus ba partisipante sira no espesifika protokolu neโ€™ebรฉ atu tuir durante hasaโ€™e no hatรบn Bandeira Nasionรกl.

*****

Konsellu Ministrus aprova projetu Rezolusaun Governu nian, neโ€™ebรฉ aprezenta hosi Ministru Ensinu Superiรณr, Siรฉnsia no Kultura, Josรฉ Honรณrio da Costa Pereira Jerรณnimo, ba nomeasaun membrus no Prezidente Konsellu Jerรกl Institutu Politรฉkniku Betanu (IPB) nian.

Konsellu Jerรกl, รณrgaun governasaun prinsipรกl IPB nian, mak รณrgaun kolejiรกl ida ne'ebรฉ kompostu hosi membru na'in-13, hanesan estabelese ona iha Estatutu instituisaun nian. Husi totรกl ida-neโ€™e, membru naโ€™in-tolu hetan nomeasaun hosi Konsellu Ministrus, nuโ€™udar personalidades esternas ho mรฉritu rekoรฑesidu, laiha ligasaun ho IPB ka administrasaun pรบblika direta, no neโ€™ebรฉ hetan rekoรฑesimentu iha รกrea relijioza, privadu no ordens profisionais neโ€™ebรฉ relevante ba programa sira neโ€™ebรฉ oferese hosi Institutu.

Nuneโ€™e, ho Rezolusaun ida-neโ€™e, nomeia ba Konsellu Jerรกl maka hanesan tuirmai neโ€™e: Brรญgida Antรณnia Correia, nuโ€™udar personalidade ho mรฉritu entre ordens profisionais no Prezidente Konsellu Jerรกl; Inaciu da Kosta, nuโ€™udar personalidade ho mรฉritu iha aspetu relijiozu; no Alberto Carvalho Araรบjo, nuโ€™udar personalidade ho mรฉritu iha setรณr privadu.

*****

Konsellu Ministrus aprova mรณs, liuhosi proposta Ministru Ensinu Superiรณr, Siรฉnsia no Kultura, projetu Rezolusaun Governu ba suspensaun abertura siklu estudu foun sira iha Ensinu Superiรณr.

Objetivu hosi Rezolusaun Governu nian ida-neโ€™e mak atu suspende kriasaun ba kursu foun baxarelatu, lisensiatura, pรณs-graduasaun, mestradu no doutoramentu nian iha รกrea sira neโ€™ebรฉ kobre barak ona iha oferta sira neโ€™ebรฉ eziste iha instituisoins ensinu superiรณr nian. Medida ne'e ho objetivu atu evita saturasaun (neโ€™ebรฉ liu tiha limite) hosi merkadu traballu ho profisionais iha รกrea sira ne'ebรฉ eziste ona nรบmeru sufisiente hosi formadu sira, hodi promove adekuasaun ida ne'ebรฉ di'ak liu entre oferta edukasionรกl no nesesidades paรญs nian.

รrea sira neโ€™ebรฉ afeta ba suspensaun neโ€™e inklui kursu Direitu ka Siรฉnsia Direitu, Jestaun, Kontabilidade, Jestaun Finanseira, Jestaun Pรบblika, Enjeรฑaria Sivรญl, Enjeรฑaria Informรกtika, Konstrusaun Sivรญl, Saรบde Pรบblika, Enfermajen, Parteira, Administrasaun Pรบblika, Siรฉnsia Polรญtika no Relasaun Internasionรกl. Instituisaun ensinu superiรณr sira sei la bele loke kursu foun sira iha รกrea sira-ne'e to'o diploma legรกl foun sira kona-ba planeamentu kurrikulรกr no regulamentu ba siklus estudu nian hetan aprovasaun. Rezolusaun Governu ida-neโ€™e mรณs determina hodi taka kedas kursus doutoramentu neโ€™ebรฉ la hetan autorizasaun neโ€™ebรฉ laโ€™o hela iha rai-laran.

Medida ida-ne'e sei tama iha vigรณr to'o konklui prosedimentu lejizlativu ne'ebรฉ nesesรกriu ba regulamentasaun kompleta ensinu superiรณr nian, neโ€™ebรฉ permite halo avaliasaun hikas ba oferta kursu tuir nesesidade merkadu traballu no evolusaun setรณr edukativu nian.

*****

Konsellu Ministrus delibera atu autoriza asinatura Memorandu Entendimentu entre Governu Malรกzia no Governu Repรบblika Demokrรกtika Timor-Leste kona-ba kooperasaun iha รกmbitu ensinu superiรณr no fรณ podรฉr tomak ba Ministru Ensinu Superiรณr, Siรฉnsia no Kultura hodi asina akordu refere.

Memorandu Entendimentu ida-neโ€™e ho objetivu atu hametin kooperasaun entre nasaun rua neโ€™e iha setรณr ensinu superiรณr, liuhosi promosaun interkรกmbiu estudantes, dosente no espesialista sira, nuneโ€™e mรณs dezenvolvimentu programa konjuntu iha รกrea oioin, hanesan Edukasaun no Formasaun Tรฉknika no Profisionรกl, Teknolojia Edukativa no Rekoรฑesimentu ba Kualifikasaun sira.

Memorandu neโ€™e prevee mรณs kriasaun Grupu Traballu Konjuntu ida, neโ€™ebรฉ responsavel ba koordenasaun atividades kooperasaun nian no garante implementasaun efikรกs ba inisiativa sira neโ€™ebรฉ konkorda ona. Durasaun inisiรกl husi Memorandu mak tinan lima, ho posibilidade ba estensaun, no finansiamentu ba atividade sira sei deside hamutuk, tuir disponibilidade rekursus.

*****

Ikus-liu, Konsellu Ministrus aprova projetu Dekretu-Lei, neโ€™ebรฉ aprezenta husi Ministru Transportes no Komunikasoins, Miguel Marques Gonรงalves Manetelu, ba kriasaun โ€œCabos de Timor-Leste, EPโ€ (CTL, EP) no aprova ninia estatutus.

Kriasaun CTL, EP ho objetivu atu garante jestaun neโ€™ebรฉ efisiente no sustentรกvel ba sistema foun fiu submarinu fibra รณtika nian, hanaran Sistema Kabu Submarinu Sรบl Timor-Leste (TLSSC-sigla iha inglรฉs), no mรณs rede fibra รณtika terrestre neโ€™ebรฉ pertense ba Estadu. Medida neโ€™e ho objetivu atu hametin konektividade dijitรกl nasionรกl, ho promosaun infraestrutura moderna ida neโ€™ebรฉ sei fasilita asesu ba internet ho velosidade aas no impulsiona ekonomia dijitรกl.

CTL, EP sei responsavel ba operasaun, manutensaun no expansaun rede telekomunikasoins, inklui jestaun ba TLSSC, neโ€™ebรฉ liga Timor-Leste ba sistema internasionรกl North West Cable System (NWCS) iha Austrรกlia. Empreza pรบblika mรณs sei responsavel ba estabelesimentu pontus prezensa no redes distribuisaun iha territรณriu nasionรกl tomak no oferese servisus internet ho velosidade aas ba populasaun tomak liuhosi operadรณr telekomunikasaun nasionรกl sira.