Sua Eselensia Vise Ministru Komersiu no Industria Sr. Augusto Jรบnior Trindade partisipa Konsellu Ministrus iha quarta feira ohin.
Rezultadu Konsellu Ministrus mak tuir mai ne'e.
Komunikadu Imprensa
Sorumutu Konsellu Ministrus nian iha loron 9 fulan-abril tinan 2025
Konsellu Ministrus halaโo sorumutu iha Palรกsiu Governu, Dili, no aprova projetu Dekretu-Lei, neโebรฉ aprezenta hosi Ministra Finansas, Santina Josรฉ Rodrigues F. Viegas Cardoso, ba revogasaun Dekretu-Lei n. 72/2022, loron 19 fulan-outubru, kona-ba Rejime Jurรญdiku ba Parseria Pรบbliku Privada Servisus Diagnรณstiku nian.
Haree ba ezekusaun hosi projetu neโebรฉ relasiona ho Parseria Pรบbliku-Privada hasoru atrazu no difikuldade institusionรกl sira, Governu deside atu avalia no hasai filafali projetu neโe hosi inisiativa prioritรกria sira, desizaun neโe formaliza ona hosi Konsellu Administrasaun Fundu Infraestrutura nian (CAFI, sigla iha lian portugรฉs). Neโebรฉ konsidera katak projetu neโe kansela tiha ona definitivamente, revogasaun Dekretu-Lei n. 72/2022 neโe presiza atu hasai dรบvida interpretativa, garante seguransa jurรญdika no halakon regra sira neโebรฉ la aplikavel ona.
*****
Aprova mรณs projetu Proposta Lei, neโebรฉ aprezenta hosi Ministru Justisa, Sรฉrgio de Jesus Fernandes da Costa Hornai, kona-ba alterasaun daruak ba Lei n. 7/2022, loron 19 fulan-maiu, neโebรฉ aprova Estatutu Ministรฉriu Pรบbliku nian.
Objetivu hosi Proposta Lei ida-neโe mak atu introdรบs norma ida iha dispozisaun tranzitรณria no finรกl, neโebรฉ sei permite katak Prokuradoria-Jerรกl Repรบblika, liuhosi ninia รณrgaun jestaun no dixiplina, bele nomeia majistradu sira neโebรฉ, toโo kria kondisaun adekuada sira, seidauk iha kategoria ka klase neโebรฉ prevee iha Estatutu, hodi okupa kargu sira Inspetรณr Koordenadรณr Ministรฉriu Pรบbliku no Prokuradรณr Repรบblika Koordenadรณr nian.
To'o realizasaun konkursu no promosaun majistradu ba kategoria Prokuradรณr Repรบblika Rekursu, alterasaun ida-ne'e sei permite mรณs kargu sira neโebรฉ ezije kategoria ida neโe tuir Estatutu, bele nomeia Prokuradรณr Repรบblika Klase da-1.
Alterasaun ida-neโe sei posibilita mรณs katak Prokuradoria-Jerรกl Repรบblika, liuhosi ninia รณrgaun jestaun no dixiplina nian, tuir Konstituisaun Repรบblika, realiza konkursu hodi hetan asesu ba kategoria Prokuradรณr Repรบblika Rekursu nian.
*****
Konsellu Ministrus aprova mรณs projetu Dekretu Governu, neโebรฉ aprezenta hosi Ministru Administrasaun Estatรกl, Tomรกs do Rosรกrio Cabral, neโebรฉ regula serimรณnia hasaโe no hatรบn Bandeira Nasionรกl iha serimรณnia ofisiรกl komemorativa sira ba Proklamasaun no Restaurasaun Independรฉnsia Nasionรกl.
Projetu Dekretu Governu ida-neโe ho objetivu atu estabelese sistematikamente normas ba serimรณnia hasaโe no hatรบn Bandeira Nasionรกl, hodi garante ninia ezekusaun ho dignidade, rigรณr no uniformidade durante serimรณnia sira neโebรฉ selebra Proklamasaun Independรฉnsia Nasionรกl, iha loron 28 fulan-Novembru tinan 1975, no Restaurasaun Independรฉnsia Nasionรกl, iha loron 20 fulan-Maiu tinan 2002.
Dekretu neโe kria Korpu Hasae Bandeira Nasionรกl (CIBN, sigla iha lian portugรฉs), neโebรฉ kompostu hosi estudantes ensinu sekundรกriu, feto no mane, neโebรฉ sei responsavel ba ezekusaun tรฉknika no simbรณlika hosi aktu hirak-neโe. Define mรณs regras atu halaโo serimรณnia sira, estabelese kritรฉrius ba selesaun membrus CIBN nian, determina insentivus finanseirus ba partisipante sira no espesifika protokolu neโebรฉ atu tuir durante hasaโe no hatรบn Bandeira Nasionรกl.
*****
Konsellu Ministrus aprova projetu Rezolusaun Governu nian, neโebรฉ aprezenta hosi Ministru Ensinu Superiรณr, Siรฉnsia no Kultura, Josรฉ Honรณrio da Costa Pereira Jerรณnimo, ba nomeasaun membrus no Prezidente Konsellu Jerรกl Institutu Politรฉkniku Betanu (IPB) nian.
Konsellu Jerรกl, รณrgaun governasaun prinsipรกl IPB nian, mak รณrgaun kolejiรกl ida ne'ebรฉ kompostu hosi membru na'in-13, hanesan estabelese ona iha Estatutu instituisaun nian. Husi totรกl ida-neโe, membru naโin-tolu hetan nomeasaun hosi Konsellu Ministrus, nuโudar personalidades esternas ho mรฉritu rekoรฑesidu, laiha ligasaun ho IPB ka administrasaun pรบblika direta, no neโebรฉ hetan rekoรฑesimentu iha รกrea relijioza, privadu no ordens profisionais neโebรฉ relevante ba programa sira neโebรฉ oferese hosi Institutu.
Nuneโe, ho Rezolusaun ida-neโe, nomeia ba Konsellu Jerรกl maka hanesan tuirmai neโe: Brรญgida Antรณnia Correia, nuโudar personalidade ho mรฉritu entre ordens profisionais no Prezidente Konsellu Jerรกl; Inaciu da Kosta, nuโudar personalidade ho mรฉritu iha aspetu relijiozu; no Alberto Carvalho Araรบjo, nuโudar personalidade ho mรฉritu iha setรณr privadu.
*****
Konsellu Ministrus aprova mรณs, liuhosi proposta Ministru Ensinu Superiรณr, Siรฉnsia no Kultura, projetu Rezolusaun Governu ba suspensaun abertura siklu estudu foun sira iha Ensinu Superiรณr.
Objetivu hosi Rezolusaun Governu nian ida-neโe mak atu suspende kriasaun ba kursu foun baxarelatu, lisensiatura, pรณs-graduasaun, mestradu no doutoramentu nian iha รกrea sira neโebรฉ kobre barak ona iha oferta sira neโebรฉ eziste iha instituisoins ensinu superiรณr nian. Medida ne'e ho objetivu atu evita saturasaun (neโebรฉ liu tiha limite) hosi merkadu traballu ho profisionais iha รกrea sira ne'ebรฉ eziste ona nรบmeru sufisiente hosi formadu sira, hodi promove adekuasaun ida ne'ebรฉ di'ak liu entre oferta edukasionรกl no nesesidades paรญs nian.
รrea sira neโebรฉ afeta ba suspensaun neโe inklui kursu Direitu ka Siรฉnsia Direitu, Jestaun, Kontabilidade, Jestaun Finanseira, Jestaun Pรบblika, Enjeรฑaria Sivรญl, Enjeรฑaria Informรกtika, Konstrusaun Sivรญl, Saรบde Pรบblika, Enfermajen, Parteira, Administrasaun Pรบblika, Siรฉnsia Polรญtika no Relasaun Internasionรกl. Instituisaun ensinu superiรณr sira sei la bele loke kursu foun sira iha รกrea sira-ne'e to'o diploma legรกl foun sira kona-ba planeamentu kurrikulรกr no regulamentu ba siklus estudu nian hetan aprovasaun. Rezolusaun Governu ida-neโe mรณs determina hodi taka kedas kursus doutoramentu neโebรฉ la hetan autorizasaun neโebรฉ laโo hela iha rai-laran.
Medida ida-ne'e sei tama iha vigรณr to'o konklui prosedimentu lejizlativu ne'ebรฉ nesesรกriu ba regulamentasaun kompleta ensinu superiรณr nian, neโebรฉ permite halo avaliasaun hikas ba oferta kursu tuir nesesidade merkadu traballu no evolusaun setรณr edukativu nian.
*****
Konsellu Ministrus delibera atu autoriza asinatura Memorandu Entendimentu entre Governu Malรกzia no Governu Repรบblika Demokrรกtika Timor-Leste kona-ba kooperasaun iha รกmbitu ensinu superiรณr no fรณ podรฉr tomak ba Ministru Ensinu Superiรณr, Siรฉnsia no Kultura hodi asina akordu refere.
Memorandu Entendimentu ida-neโe ho objetivu atu hametin kooperasaun entre nasaun rua neโe iha setรณr ensinu superiรณr, liuhosi promosaun interkรกmbiu estudantes, dosente no espesialista sira, nuneโe mรณs dezenvolvimentu programa konjuntu iha รกrea oioin, hanesan Edukasaun no Formasaun Tรฉknika no Profisionรกl, Teknolojia Edukativa no Rekoรฑesimentu ba Kualifikasaun sira.
Memorandu neโe prevee mรณs kriasaun Grupu Traballu Konjuntu ida, neโebรฉ responsavel ba koordenasaun atividades kooperasaun nian no garante implementasaun efikรกs ba inisiativa sira neโebรฉ konkorda ona. Durasaun inisiรกl husi Memorandu mak tinan lima, ho posibilidade ba estensaun, no finansiamentu ba atividade sira sei deside hamutuk, tuir disponibilidade rekursus.
*****
Ikus-liu, Konsellu Ministrus aprova projetu Dekretu-Lei, neโebรฉ aprezenta husi Ministru Transportes no Komunikasoins, Miguel Marques Gonรงalves Manetelu, ba kriasaun โCabos de Timor-Leste, EPโ (CTL, EP) no aprova ninia estatutus.
Kriasaun CTL, EP ho objetivu atu garante jestaun neโebรฉ efisiente no sustentรกvel ba sistema foun fiu submarinu fibra รณtika nian, hanaran Sistema Kabu Submarinu Sรบl Timor-Leste (TLSSC-sigla iha inglรฉs), no mรณs rede fibra รณtika terrestre neโebรฉ pertense ba Estadu. Medida neโe ho objetivu atu hametin konektividade dijitรกl nasionรกl, ho promosaun infraestrutura moderna ida neโebรฉ sei fasilita asesu ba internet ho velosidade aas no impulsiona ekonomia dijitรกl.
CTL, EP sei responsavel ba operasaun, manutensaun no expansaun rede telekomunikasoins, inklui jestaun ba TLSSC, neโebรฉ liga Timor-Leste ba sistema internasionรกl North West Cable System (NWCS) iha Austrรกlia. Empreza pรบblika mรณs sei responsavel ba estabelesimentu pontus prezensa no redes distribuisaun iha territรณriu nasionรกl tomak no oferese servisus internet ho velosidade aas ba populasaun tomak liuhosi operadรณr telekomunikasaun nasionรกl sira.